Tunesië tussen de afgrond en de verlossing

Tunesië tussen de afgrond en de verlossing: Was de harde les een weg naar nationale verzoening?

In de politieke wereld bestaat er geen leider – of het nu een president of koning is – die alleen regeert. De macht is altijd omringd door meerdere krachten die haar beschermen, controleren en soms zelfs domineren. In ontwikkelde landen worden deze krachten, wanneer ze wettelijk en transparant opereren, aangeduid als het “veiligheidsventiel”. In onderontwikkelde landen, wanneer ze geheimzinnig en boven elke verantwoording staan, worden ze de “diepe staat” genoemd.

Tussen de diepe staat en het veiligheidsventiel wordt de aard van regimes bepaald, worden de lotgevallen van volkeren gevormd, en worden de strijdlijnen tussen tirannie en vrijheid getrokken. En in het hart van dit conflict ligt Tunesië… dat al jaren heen en weer slingert tussen de droom van redding en de nachtmerrie van de ondergang.

Wie regeert er écht in een land?

Er is geen enkele president of koning die in zijn eentje regeert. Elke leider, hoe hoog hij ook staat, blijft in zijn functie dankzij een specifieke elite – die ook de macht heeft om hem af te zetten wanneer zij dat wil. In democratische systemen is deze elite openbaar en legitiem. In autoritaire regimes is ze onzichtbaar en staat ze boven de wet.

In ontwikkelde landen zijn de belangen van deze elite direct verbonden met de stabiliteit van de staat en het welzijn van de burger. In onderontwikkelde landen zijn hun belangen echter verstrengeld met die van de machthebber – en hangen ze af van zijn aanblijven of verdwijnen, zelfs als dat ten koste gaat van het land.

De diepe staat: een schaduwnetwerk

In achtergestelde regimes bestaat de diepe staat uit invloedrijke figuren binnen staatsinstellingen, vooral:

• Het leger en de veiligheidsdiensten

• De inlichtingendiensten

• Politiek beïnvloede rechters

• Grote zakenlieden

• Gekochte media

Deze machten opereren niet onder het licht van de wet, maar in de schaduw. Ze controleren het politieke toneel, kiezen en verwijderen leiders, en vormen het politieke leven naar hun eigen belangen.

Belangrijkste kenmerken van de diepe staat:

• Geheim optreden: ze beweegt zich achter de schermen, maar iedereen weet dat ze bestaat.

• Zelfbelang voorop: haar eigen belangen staan boven alles – zelfs boven het lot van het land.

• Invloed op politieke besluitvorming: via druk, dreiging of crisiscreatie.

• Controle van media en publieke opinie: manipulatie van feiten en sturing van het debat.

• Oppositie onderdrukken: door valse aanklachten te fabriceren.

• Reformpogingen saboteren: als deze hun belangen schaden.

• Samenwerken met buitenlandse machten om hun machtspositie te waarborgen.

Het veiligheidsventiel: de ware beschermer van de staat

In tegenstelling hiermee hebben ontwikkelde landen een mechanisme dat bekend staat als het veiligheidsventiel.
Het is geen geheime groep of autoritaire veiligheidsdienst, maar een netwerk van transparante instellingen met één doel: de staat beschermen tegen instorting, niet de leider beschermen tegen zijn volk.

Elementen van het veiligheidsventiel:

• Onafhankelijke rechtspraak: voorkomt onrecht en beschermt gerechtigheid.

• Professionele veiligheidsdiensten: handhaven orde, niet onderdrukken.

• Een duidelijke grondwet en stabiele wetten: regelen macht en beschermen rechten.

• Vrije pers: ontmaskert corruptie en houdt de macht in de gaten.

• Actieve burgermaatschappij: vormt een brug tussen burger en staat.

• Productieve en zelfstandige economie: verkleint crisissen en bevordert stabiliteit.

• Werkzame politieke dialoog: voorkomt sociale uitbarstingen en beschermt de burgerlijke vrede.

In zo’n systeem zijn instellingen geen instrument in handen van de leider, maar de garant voor continuïteit, ongeacht wie regeert.

Veiligheidsventiel of diepe staat: wie regeert Tunesië?

In het geval van Tunesië kunnen we zeggen dat wat men figuurlijk “veiligheidsventiel” noemt, in werkelijkheid een diepe staat met een juridisch masker is.
Veiligheidsdiensten, inlichtingendiensten en het leger – bewapend met informatie en macht – controleren vanuit de coulissen de hele staat.

Deze krachten bepalen nog steeds het pad van het land, ondanks de revolutie. Ze wisselen gezichten uit wanneer het hen uitkomt en herscheppen het politieke landschap naar hun eigen agenda.

Toen Ben Ali viel, was dat niet enkel het resultaat van een “volksopstand”, maar van het feit dat de diepe staat hem had laten vallen – op buitenlandse instructie.
Daarna werd de macht overgedragen aan de islamisten in een duidelijke deal, op voorwaarde dat het presidentschap onaangetast bleef.
En toen ze de islamisten niet langer nodig hadden, werd Kais Saied naar voren geschoven, volledig gesteund door diezelfde krachten.

Kais Saied: het nieuwe gezicht van het project van de diepe staat

Kais Saied werd in 2019 verkozen met steun van de islamisten zelf – het gevolg van hun politieke onwetendheid en strategische naïviteit.
Maar wat zij niet wisten, was dat het “veiligheidsventiel” al had beslist om:

• Hem het presidentschap toe te vertrouwen

• Hem de grondwet te laten herschrijven

• De omstandigheden te scheppen voor een staatsgreep tegen de instellingen

En dat is precies wat er gebeurde. Een nieuw project begon: de volledige ontmanteling van het resterende politieke en burgerlijke leven in Tunesië.

De werkelijke missie van Kais Saied: systematische afbraak

Het veiligheidsventiel dat Kais Saied aan de macht bracht, deed dat niet uit liefde of in navolging van de volkswil.
Hij was simpelweg de juiste man voor een specifieke missie:

• Migratie naar Europa koste wat kost stoppen

• Tunesië omvormen tot een bufferzone zonder soevereiniteit voor massale deportaties

• Het politieke en civiele leven in het land volledig vernietigen

• Een sfeer van angst en overgave creëren, en de staat van binnenuit afbreken

Hij mocht:

• Het parlement opheffen

• Opponenten opsluiten

• De pers muilkorven

• Partijen bevriezen

• Verenigingen verstikken

• Justitie ontmantelen

En zelfs Tunesië’s imago internationaal kapotmaken.

Wie heeft vandaag écht de macht in Tunesië?

Het Tunesische veiligheidsventiel – bestaande uit topofficieren, veiligheidschefs en inlichtingendiensten – is de echte machthebber.
Kais Saied is slechts een façade, die precies uitvoert wat van hem verwacht wordt, in ruil voor bescherming en steun.

Deze krachten:

• Kennen elk intern en extern detail

• Beheren het evenwicht tussen buitenlandse bevelen en binnenlandse belangen

• Wachten enkel op het juiste moment om Saied te laten vallen… wanneer zijn rol is uitgespeeld

Waarom interesseert de wil van het volk hen niet?

Het antwoord is eenvoudig: omdat het volk in zwakke staten geen echte bedreiging vormt, zolang het versnipperd is, politiek onwetend en gedreven door religieuze of nationalistische emoties.

In zo’n situatie verkiest de diepe staat de goedkeuring van wereldmachten boven die van het volk, omdat haar overleven meer afhangt van buitenlandse steun dan van binnenlandse steun.

De zwakke zoekt overleving…
De sterke zoekt overheersing.

Dat is de logica achter elke stap van het veiligheidsventiel in het mondiale zuiden.

Tunesië kookt van binnen… en het breekpunt nadert

Alles wijst erop dat de huidige toestand niet houdbaar is:

• De economie stort in

• De openbare diensten zijn kapot

• Corruptie is wijdverspreid

• De veiligheid is fragiel

• Vrijheden zijn verdwenen

• De volkswoede stijgt

Deze factoren voorspellen een komende uitbarsting – één die de diepe staat deze keer niet zal kunnen bedwingen.

Het veiligheidsventiel is al op zoek naar een vervanger voor Kais Saied, maar op een manier die het project niet onthult en geen chaos veroorzaakt.
Daarvoor is nodig:

• Het juiste moment

• Een alternatief dat internationaal aanvaard wordt

• Een nieuw “reddingsverhaal” dat binnenlands verkoopbaar is

De kans voor de Tunesische elite: een humanitair nationaal charter

Hier komt de verantwoordelijkheid van de elite, het maatschappelijk middenveld, politici en échte intellectuelen.
De kans is er om een verenigd nationaal burgerfront te vormen dat een democratisch alternatief biedt.

Maar dat zal alleen gebeuren als:

• Men persoonlijke en ideologische geschillen overstijgt

• Er een menselijk, verlicht en burgerlijk nationaal pact wordt opgesteld

• Een werkelijk politiek project gepresenteerd wordt – dat het volk overtuigt en de diepe staat dwingt Kais Saied los te laten

De volgende revolutie zal een revolutie van bewustzijn zijn

De komende revolutie in Tunesië zal niet enkel een opstand van hongerigen zijn, maar een revolutie van bewustzijn en denken.
De revolutie die het land kan redden zal niet slagen met slogans – maar met een nieuwe visie die de lessen van het voorbije decennium overstijgt:

• Geen democratie zonder sterke instellingen

• Geen vrijheid zonder bewust volk

• Geen welvaart zonder zelfstandige economie

• Geen verlossing zonder collectieve wil die boven drift en blinde loyaliteit uitstijgt

Zoals Aboul-Qacem Echebbi zei:
“Als het volk op een dag leven wil, moet het lot daarop reageren.”
Ja – het lot reageert als de wil gebouwd is op bewustzijn, niet op emotie.

Slot: Tunesië vóór 2030… waarheen?

Alle tekenen wijzen erop dat Tunesië zich op een cruciaal kruispunt bevindt.
Ofwel:

• Verder vervallen in dictatuur en totale instorting,
  Ofwel:

• Terugkeren naar een rationeel en beschaafd pad, geleid door een nieuwe elite die het veiligheidsventiel tot terugtrekking dwingt.

De kans bestaat, en de voortekenen zijn zichtbaar.
Het belangrijkste is dat de elite haar stilzwijgen doorbreekt, en dat er een gemeenschappelijk nationaal project wordt ontwikkeld – dit keer niet enkel om een regime omver te werpen, maar om een echte staat op te bouwen die Tunesië en haar volk waardig is.

Leve Tunesië,
En leve elke vrije, beschaafde, menselijke en vooruitstrevende mens.