Conflictgebieden en Wereldwijde Veranderingen – De Europese-Russische Oorlog?

Conflictgebieden en Wereldwijde Veranderingen – De Europese-Russische Oorlog?

Er is een fundamentele regel die stelt dat wat vandaag gebeurt, het resultaat is van wat eerder is gebeurd. Daarom kunnen we, door naar het heden te kijken, ook voorspellen wat er in de toekomst zou kunnen gebeuren. Op basis van deze regel kunnen we politieke situaties analyseren en toekomstige ontwikkelingen inschatten.

Toch moeten we altijd drie belangrijke factoren in gedachten houden die deze voorspellingen kunnen beïnvloeden:

• Plotselinge gebeurtenissen of “mutaties”: Grote gebeurtenissen die direct invloed hebben op de huidige realiteit, de ontwikkelingen versnellen of een nieuwe richting geven. Bijvoorbeeld: de gebeurtenissen van 7 oktober of 11 september.

• Verborgen gebeurtenissen: Ontwikkelingen die niet in de media verschijnen maar wel een grote invloed uitoefenen op de loop van de gebeurtenissen.

• Onvoorziene factoren: Zoals natuurrampen of onverwachte uitkomsten die de gang van zaken drastisch kunnen veranderen, versnellen of volledig omkeren.

Op deze manier analyseer ik de huidige politieke situatie en probeer ik toekomstige trends te voorspellen. Mijn uitspraken zijn natuurlijk niet 100% zeker, maar als je mijn eerdere voorspellingen bekijkt, zul je merken dat een groot deel ervan is uitgekomen.

Bijvoorbeeld: toen ik eerder zei dat er geen Derde Wereldoorlog zou uitbreken, bedoelde ik dat de wereld — nu en in de toekomst — een dergelijke oorlog niet zou kunnen dragen. Ik wees er ook op dat een grote regionale oorlog in geen enkel deel van de wereld waarschijnlijk was. Bovendien voorspelde ik dat alle potentiële oorzaken van oorlog onder controle zouden worden gebracht en dat zelfs bestaande spanningen snel zouden worden geneutraliseerd.

Vandaag zien we inderdaad dat deze richting werkelijkheid wordt: militaire conflicten zullen de komende jaren geleidelijk verdwijnen. Hiermee bedoel ik conventionele militaire oorlogen. Politieke, economische, ideologische en technologische conflicten zullen echter blijven bestaan.

Belangrijkste wereldwijde conflictgebieden

Onder de belangrijkste conflictgebieden die vóór het einde van dit jaar of het begin van volgend jaar opgelost moeten worden, onderscheiden zich drie hoofdregio’s: Afrika, Europa en Azië.

In Europa is er één belangrijkste conflictzone. In dit artikel zullen we ons uitsluitend richten op het Europese front, terwijl we de andere gebieden in toekomstige artikelen zullen bespreken. De focus op Europa komt doordat de situatie hier het dichtst bij een oplossing is, na maandenlange intensieve inspanningen om het conflict te beëindigen en de onderliggende oorzaken aan te pakken.

Het Europees-Russische conflict: historische en geopolitieke dimensies

Zoals algemeen bekend vormt Rusland de enige georganiseerde militaire dreiging voor Europa, om duidelijke en bekende redenen. Hoewel het grootste deel van Rusland geografisch in Azië ligt, grenst Rusland direct aan Europa, en zijn ambities richting het continent zijn verre van nieuw — net zoals de Europese ambities richting Rusland al eeuwenoud zijn.

Deze historische rivaliteit lijkt sterk op het conflict tussen Joden en Arabieren, waarbij beide partijen geloven dat zij een historisch recht hebben om over de ander te domineren.

Historische achtergrond van het Europees-Russische conflict

De rivaliteit tussen Europa en Rusland gaat terug tot eeuwen geleden. De volkeren die bekendstaan als de Oost-Slaven — waaronder de Kaukasische, Oeralische en Turkmeense volkeren — streefden er lange tijd naar hun dominantie over de Arische Europese volkeren te vestigen. Tegelijkertijd koesterden de Europese Arische volkeren hun eigen ambitie om de Slavische wereld te overheersen.

Als deze twee blokken hun conflicten hadden kunnen beëindigen en hun krachten hadden gebundeld, zouden zij samen de grootste wereldmacht hebben gevormd — een kracht die geen enkele andere natie had kunnen uitdagen.

De Slavische migratie en haar impact op Europa

Nog vóór de oprichting van het Russische tsarenrijk, kende Europa een enorme migratiegolf van Slavische volkeren richting het oosten van het continent. Deze migratie was het gevolg van klimatologische, economische en demografische factoren en leidde tot een aanzienlijke verandering in de etnische samenstelling van Oost-Europa.

Het succes van de Slaven bij het vestigen van hun aanwezigheid in Oost-Europa is te verklaren door twee hoofdredenen:

• Hun grote bevolkingsaantallen, wat hen in staat stelde hun aanwezigheid op te leggen;

• De relatieve demografische en economische zwakte van Europa in die periode, die hun expansie vergemakkelijkte.

Bovendien speelden de Slaven een strategische rol als buffer tegen de Perzische en islamitische dreiging die vanuit het oosten kwam. Vanuit cultureel en religieus oogpunt werd deze bedreiging als gevaarlijker beschouwd dan die van de Slaven.

Maar met de opkomst van het Russische tsarenrijk groeide Rusland uit tot een grootmacht met toenemende invloed in Oost-Europa. Deze ontwikkeling dwong de Europeanen ertoe alternatieve gebieden voor expansie te zoeken, wat leidde tot de grote migratiegolven naar Amerika en Australië.

Van de val van het Ottomaanse Rijk tot de Koude Oorlog en de huidige situatie

Na de val van het Ottomaanse Rijk werd de grootste bedreiging voor Europa de Sovjet-Russische macht, die zich positioneerde als de dominante kracht op het continent. Deze situatie veranderde opnieuw met de opkomst van nazi-Duitsland onder leiding van Adolf Hitler, dat zowel voor Europa als voor Rusland de vijand nummer één werd.

Toen Hitler zijn aanval op de Sovjet-Unie lanceerde, ontstond er een onverwachte alliantie tussen Europa en Rusland om het nazisme te bestrijden. Deze alliantie bleek echter slechts een tijdelijke wapenstilstand, want onmiddellijk na het einde van de Tweede Wereldoorlog keerde de spanning terug, waarmee een nieuw hoofdstuk van confrontatie begon: de Koude Oorlog.

De huidige situatie en de toekomst van het conflict

Vandaag de dag blijft Rusland de belangrijkste militaire dreiging voor Europa. Toch beweegt de wereld zich duidelijk richting het einde van traditionele militaire oorlogen en een verschuiving naar nieuwe vormen van conflicten — politiek, economisch en technologisch.

Er wordt momenteel intensief gewerkt aan het beëindigen van de oorlog in Europa. De doelstelling is niet alleen om de vijandelijkheden te stoppen, maar ook om de diepgewortelde oorzaken van het conflict aan te pakken om herhaling in de toekomst te voorkomen.

In komende analyses zullen we ingaan op andere conflictgebieden zoals Afrika en Azië, en bekijken hoe de wereldmachten omgaan met deze nieuwe uitdagingen.

Het einde van de Tweede Wereldoorlog, de val van de Sovjet-Unie en de opkomst van Poetin

De Tweede Wereldoorlog eindigde met de val van nazi-Duitsland en de ondertekening van een overeenkomst tussen Europeanen, Amerikanen en Russen. Deze overeenkomst verdeelde Europa: Oost-Europa, inclusief een deel van Oost-Duitsland, viel onder invloed van de Sovjet-Unie, terwijl West-Europa en het grootste deel van Duitsland onder Westerse controle kwamen. Zo begon de periode die bekendstaat als de Koude Oorlog, die duurde tot de val van de Sovjet-Unie.

Met het uiteenvallen van de Sovjet-Unie verloor Rusland veel gebieden in Azië en Europa, die onafhankelijke staten werden. Sommige bleven loyaal aan Rusland, vooral in Azië, terwijl andere zich aansloten bij Europa en de Europese Unie. De landen aan de grens tussen Rusland en Europa bleven verdeeld: sommigen wilden dicht bij Rusland blijven, anderen zochten toenadering tot het Westen.

De val van de Sovjet-Unie was geen toeval. De Koude Oorlog werd gevoerd op meerdere fronten: inlichtingen, economie, technologie en indirecte militaire conflicten. Belangrijke strijdtonelen waren onder meer Afghanistan, de Kaukasus, Iran vóór de islamitische revolutie, en Turkije dat verbonden bleef met het Westen. Toch was het de Afghaanse oorlog die het proces van de ineenstorting van de Sovjet-Unie aanzienlijk versnelde, samen met economische stagnatie en technologische achterstand.

De Sovjet-Unie viel officieel uiteen op 26 december 1991, nadat Michail Gorbatsjov op 25 december zijn ontslag aankondigde. De echte ineenstorting begon echter al eind jaren 1980 met Gorbatsjovs hervormingen: Perestrojka (herstructurering) en Glasnost (openheid), en de toenemende roep om onafhankelijkheid in de Sovjetrepublieken.

Het belangrijkste moment was de ondertekening van de Akkoorden van Belavezja op 8 december 1991, waarmee de oprichting van het Gemenebest van Onafhankelijke Staten (GOS) werd aangekondigd en het uiteenvallen van de Sovjet-Unie werd bevestigd.

Russische doelen na de val van de Sovjet-Unie en de sleutelrollen van leiders

Na de val van de Sovjet-Unie had Rusland als doel zichzelf economisch en militair te redden, door de last van het communisme af te werpen en goede betrekkingen met het Westen aan te knopen. Rusland hoopte de democratie en de westerse economische modellen te omarmen om zijn positie te redden.

Belangrijke leiders van deze overgangsperiode waren:

• Michail Gorbatsjov (1985-1991): de laatste leider van de Sovjet-Unie, volledig georiënteerd op samenwerking met het Westen.

• Boris Jeltsin (1991-1999): de eerste president van de Russische Federatie na de val van de Sovjet-Unie, maar zijn bewind werd gekenmerkt door economische chaos en wijdverbreide corruptie.

• Vladimir Poetin (vanaf 1999): opgekomen als een pragmatische leider met als belangrijkste missie: het herstellen van de kracht en waardigheid van Rusland op het wereldtoneel.

Gorbatsjov was toegeeflijk tegenover het Westen, maar zijn beleid leidde tot de ondergang van de Sovjet-Unie. Jeltsins bewind bracht economische rampspoed en interne instabiliteit, wat uiteindelijk leidde tot zijn aftreden en de opkomst van Vladimir Poetin.

De westerse strategie inzake Oekraïne, de militaire reactie van Rusland en de wegen naar beëindiging van de oorlog

Het Westen, geleid door de Verenigde Staten, bood Oekraïne ongekende militaire en financiële steun. Volodymyr Zelensky werd gekozen tot president tijdens verkiezingen die door Rusland als frauduleus werden beschouwd, terwijl het Westen hem erkende als legitiem en volledig loyaal aan hun belangen — met als opdracht Rusland te verslaan.

Een overwinning van het Westen in Oekraïne zou het definitieve einde betekenen van Rusland als wereldmacht, net zoals eerder was gebeurd met de Sovjet-Unie. Hierdoor is dit conflict een van de gevaarlijkste confrontaties ooit tussen twee kernmachten, met reële vrees voor escalatie naar een regionale oorlog of zelfs een Derde Wereldoorlog — iets wat geen enkele partij wil of kan dragen.

Hoewel Rusland gemakkelijk het hele grondgebied van Oekraïne zou kunnen innemen, heeft het dat niet gedaan. Moskou’s doel is niet om Oekraïne volledig te annexeren, maar om het Westen duidelijk te maken dat Rusland zijn veiligheid en soevereiniteit als grootmacht wil waarborgen.

De oorlog tussen Rusland en Oekraïne begon feitelijk in 2014, maar escaleerde officieel in februari 2022 met de Russische invasie. Sindsdien zijn miljoenen Oekraïners — voornamelijk vrouwen en kinderen — naar Europa gevlucht, terwijl de mannen zijn gebleven om te vechten, gesteund door westerse wapens en fondsen.

Zelensky, volledig loyaal aan het Westen, lijkt bereid Oekraïne volledig op te offeren om zijn steun veilig te stellen, waarbij hij een extreme vijandigheid tegenover Rusland vertoont.

Het weigeren van Rusland om te verliezen en de nieuwe Amerikaanse strategie

Rusland kan geen nederlaag accepteren, ongeacht de kosten of duur van de oorlog. Met de komst van een nieuwe Amerikaanse president werd besloten om deze oorlog — en andere wereldconflicten — zo snel mogelijk te beëindigen. Washington bood onderhandelingstrajecten aan aan zowel Moskou als Kyiv, in het besef dat verdere escalatie onhoudbaar was.

Toch wil Europa de oorlog voortzetten, aangezien het relatief weinig verliest en Oekraïne als strijdtoneel gebruikt tegen Rusland. Europa eist:

• De toetreding van Oekraïne tot de Europese Unie en mogelijk tot de NAVO;

• De volledige terugtrekking van Russische troepen uit Oekraïens grondgebied, inclusief de Donbas en de Krim;

• Langdurige veiligheidsgaranties voor Oekraïne.

➤ De Russische positie: Rusland verwerpt categorisch deze voorwaarden, vooral elke NAVO-uitbreiding en het opgeven van de Krim.

Zelensky steunt het Europese standpunt volledig, zelfs ten koste van zijn land. Maar de nieuwe Amerikaanse administratie verkiest een snel einde aan de oorlog boven verdere escalatie.

Oplossingen die op tafel liggen om de oorlog te beëindigen

De Europese oplossing:

• Voortdurende militaire steun aan Oekraïne totdat Rusland capituleert;

• Volledige terugtrekking van Rusland, inclusief uit de Krim;

• Integratie van Oekraïne in de EU en mogelijk de NAVO;

• Permanente veiligheidsgaranties voor Oekraïne.

➤ Moskous antwoord: deze eisen zijn totaal onaanvaardbaar.

De Russische oplossing:

• Erkenning van de Russische annexatie van de Krim, de Donbas en andere bezette gebieden;

• Militair neutrale status voor Oekraïne met gedeeltelijke ontwapening;

• Opheffing van westerse sancties;

• Garanties tegen verdere NAVO-uitbreiding naar het oosten.

➤ De reactie van het Westen: volledige afwijzing.

De Amerikaanse oplossing (compromis):

• Onmiddellijke wapenstilstand en directe onderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne onder internationale bemiddeling;

• Gedeeltelijke Russische terugtrekking, met uitstel van beslissingen over de Krim en de Donbas;

• Verklaring van Oekraïne als militair neutrale staat onder westerse veiligheidsgaranties;

• Geleidelijke opheffing van sancties afhankelijk van Russische naleving;

• Grote financiële steun voor de wederopbouw van Oekraïne.

➤ De nieuwe Amerikaanse administratie: geeft de voorkeur aan deze oplossing om snel een einde te maken aan de oorlog, ondanks Europese en Oekraïense bezwaren.

Conclusie: Hoe zal de oorlog eindigen?

Uiteindelijk zal de oorlog eindigen door middel van een politieke compromisoplossing, die onder andere het volgende zal omvatten:

• De verklaring van Oekraïne als een neutrale staat, onder internationale veiligheidsgaranties;

• De gedeeltelijke of volledige terugtrekking van Russische troepen uit gebieden die sinds 2022 zijn bezet;

• Het uitstellen van de definitieve beslissing over de status van de Krim en de Donbas naar een latere fase;

• Een geleidelijke opheffing van de sancties tegen Rusland in ruil voor het nakomen van afspraken;

• Een grootschalig internationaal hulpprogramma voor de wederopbouw van Oekraïne.

Deze oplossing zal wellicht niet ideaal zijn voor alle betrokken partijen, maar zij zal vrede en stabiliteit herstellen, een verdere escalatie van het conflict voorkomen, en bijdragen aan het herstel van het wereldwijde evenwicht in internationale betrekkingen.